Presentación de ¿Para qué sirven las aves?

Dende o grupo Numenius congratulámonos de que Toñete por fin dera cun oco na súa axenda para pasarse por Rábade a presentarnos  o seu libro aos lucenses e a todo aquel que teña a ben pasarse por aquí. Haberá que relelo para, ademais de levalo máis fresco o día dous, volver gozar con todas esas vivencias relacionadas coas aves e a costa coruñesa do excelente ornitólogo e gran comunicador que é Antonio Sandoval e que unha vez máis toma a iniciativa e amósase como pioneiro. Lembremos que o seu blogue Aves de la Ría do Burgo abriu camiño a tantos outros que logo fomos detrás en Galicia e resto da xeografía peninsular.

A cita, ineludible, o próximo mércores 2 de xaneiro de 2013 na Casa das Ínsuas en Rábade ás 20:00 H.

Auguramos e desexámoslle o éxito que a obra sen dúbida merece, xa non entre os ornitólogos de todo o país, se non entre todos aqueles que sintan inquetudes naturalistas e preocupación pola conservación do medio e as súas especies, e non só as aves.

Vémonos en Rábade.

Novembro de 2012

Amanita muscaria. Foto: T. Salazar

Mes de poucas sorpresas na Chaira, no climático e collendo como referencia unha vez máis a estación meteorolóxica automática que Meteogalicia ten en Castro Ribeiras de Lea, no concello de Castro de Rei atopamos unha temperatura media para o mes de 7,5º C, acadándose a máxima absoluta o día 15 con 20,2º C e a mínima tan só unha semana máis tarde, o día 22 con -3,6º C. Houbo 6 días de xeada (aínda que rozando os 0º houbo algúns máis) e recolléronse 102,3 l/m2 repartidos en 29 días con precipitación > 0,1 mm dos que 17 días rexistraron unha precipitación > 1 mm. O día con máis auga foi o 3 no que caeron 12,8 l/m2. Aínda algunhas setas escaparon das xeadas.

As aves que veñen do frío máis norteño son aínda relativamente escasas en número, avefrías (V. vanellus), píldoras douradas (Pluvialis apricaria), tordo real (Turdus pilaris) e vermello (T. iliacus) xunto con escribentas das canaveiras (Emberiza schoeniculus) ou pimpín real (Fringilla montifringilla) e outras máis comúns déixanse ver nalgunhas zonas da comarca, o mesmo que unhas poucas anátidas nos humidais. En Riocaldo, logo dese repentino e inconsciente vaciado producido a finais de outubro, vense até 8 biluricos alinegro (Tringa ochropus) xuntos mentres xabarís, corvos pequenos e raposos seguen a desfrutar dun, máis que probablemente inesperado, aporte extra de marisco á súa dieta en forma de mexillón de río. En terras de Cospeito e Castro de Rei un par de cegoñas (C. ciconia) que xa non resulta doado asegurar se se trata de exemplares invernantes ou das máis madrugadoras en adianta-lo seu regreso ás zonas de cría.

Día 3

Lagoa de Caque (J. Otero).

Poucas anátidas á vista, apenas se poden contar 106 lavancos (Anas platyrhynchos) e 49 cercetas (A. crecca) e  nas praderías aledañas un lagarteiro (Falco tinnunculus), un mínimo de 14 garzas reais (Ardea cinerea) e 2 tordos reais.

Carriza (T. troglodytes). Foto:  C. González

Día 4

A Espiñeira (C. González, O. Rivas).

V. vanellus   14 ex.
B. buteo   3 ex.
Corvus corax   un ex. acosado por varios corvos pequenos (C. corone)
Fringilla montifringilla   1 ex. pousado nunha árbore no medio dun bando de Fringilla coelebs
Emberiza schoeniclus   1 ex. pousado nunha árbore preto dun rastrollo de millo
Emberiza calandra   pequeno grupo que se movía nas proximidades dun rastrollo de millo.

A Croa (J. Otero).

Lanius meridionalis 1 ex.
Anthus pratensis un activo bando que sobrepasa o centenar de ex.

Lagoa de Cospeito (J. Otero).

Algunhas cercetas metidas entre as espadanas, imposible contalas, uns 70 lavancos e 2 asubións (Anas penelope).

Día 9

A Tolda. Lugo. No río Miño (T. Salazar).

A. penelope   1 F.

Día 10

Lagoas de Riocaldo (J. Otero).

Tachybaptus ruficollis   6 ex.
Branta canadensis segue 1 ex.
Anas strepera   1 M.
A. penelope   2 ex.
A. crecca   11 ex.
A. platyrhynchos   237 ex.
Fulica atra   6 ex.
Tringa ochropus  4 ex.
Phalacrocorax carbo   69 ex.

Día 11

Lagoas de Riocaldo (T. Salazar).

Tringa ochropus   8 ex.
Calidris alpina   1 ex.

A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo).

V. vanellus  34 ex.
Accipiter nisus   2 ex.

Carballido. Vilalba (C. González, J.R. Bugallo).

7 xabarís (Sus scrofa).

Día 15

A Espiñeira (J. Otero).

V. vanellus   mínimo 25 ex.
Corvus corone   dous escandalosos grupos, un deles de 211 ex. e o outro arredor de 100 máis outros individuos dispersos.
G. gallinago   1 ex. levanta nun prado enchoupado
Passer montanus   bando de 12-15 ex.  nunha sebe con silveiras.

Día 16

Lagoas de Riocaldo (J. Otero).

Phalacrocorax carbo   70 ex.
Tachybaptus ruficollis   4 ex.
Podiceps cristatus   1 ex.
Fulica atra   6 ex.
Branta canadensis   6 ex.
Ardea cinerea   1 ex.
Anas acuta   1 F.
A. platyrhynchos   73 ex.
A. crecca   14 ex.
A. strepera   ex.
A. penelope   2ex.

Día 18

Rábade (D. Pérez, O. Rivas).

G. gallinago   mínimo 30 ex. levántanse dun prado ás aforas da vila.

Espiñeira (J. Otero).

V. vanellus   38 ex. nun rastrollo de millo (con F. Fdez. de Soto).
Falco tinnunculus   1 F.
Tringa ochropus   1 ex.
P. montanus   8 ex. na mesma zona que días atrás
G. gallinago   3 ex.
Sturnus vulgaris   nutridos bandos alimentándose nos rastrollos de millo xunto con corvos pequenos, frinxílidos, avefrías, etc.

   
                     Típica leira con restos de millo na que é doado ollar alimentándose
                 avefrías, píldoras, estorniños, pimpíns, lavercas, picas, corvos pequenos,
                         verderolos, pimpíns do norte, escribentas das canaveiras e outras
                                                     moitas especies. Foto:  J. Otero

Roás. Cospeito (J. Otero).

Carduelis carduelis   bando de aprox. 50 ex.
C. ciconia   1 ex.

Arneiro-Veiga de Pumar (J. Otero).

F. tinnunculus   3 ex.
Ardea cinerea   mínimo 12 ex. espallados polos prados.

Matodoso (J. Otero).

Fringilla montifringilla   mínimo 2 M. mesturados nun bando con F. coelebs e Carduelis chloris.

Arcillá (J. Otero).

F. tinnunculus   1 ex.

Xustás-Matodoso (J. Otero).

Elanus caeruleus   2 ex.

Día 24

Veiga de Pumar (J. Otero).

Nun rastrollo de millo, lindando coa zona inundable que lle dá nome ao lugar aliméntanse tordos reais e charlos (Turdus viscivorus), pimpín, pimpín do norte (un mínimo de 6 ex.) e liñaceiros (Carduelis cannabina).

Día 25

Lagoa de Cospeito (C. González, J.R. Bugallo).

T. ruficollis   3 ex.
A. crecca   74 ex.
A. platyrhynchos   59 ex.
Fulica atra   12 ex.
A. strepera   2 ex.
Gallinula chloropus   1  ex.
Aythya fuligula   1 M. e 3 F.
Ardea cinerea   1 ex. (moi escasas no lugar este outono)
Falco peregrinus 1 ex. voando sobre a lagoa.

A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo).

Tordo real (Turdus pilaris). Foto:  J.R. Bugallo

Os catro tordos T. pilaris, T. viscivorus, T. iliacus e T. philomelos
Passer montanus   15 ex. mínimo
Emberiza calandra   1 ex.
Larus fuscus   5 ex. pasan voando
G. gallinago   5 ex.
Prunella modularis
Regulus ignicapilla
Sturnus spp. e lavercas (Alauda arvensis) en varios grupos.
F. montifringilla   mínimo 200 ex. mesturados con F. coelebs, C. chloris e C. cannabina.
F. columbarius   1 ex.



Veiga de Pumar (J. Otero).

F. montifringilla  algúns ex. mesturados con outros frinxílidos.
F. peregrinus   1 ex. ad.
Accipiter gentilis 1 F. pasando nun par de ocasións a baixa altura entre as árbores onde estan pousados un bando de frinxílidos.

Bazar (J. Otero).

F. montifringilla   mínimo 20 ex. nun bando mixto.

Pacios- Gondriz-Marquide (Castro de rei-A Pastoriza) (J. Otero).

Pímpín do norte (F. montifringilla) e pimpín (F. coelebs). Foto:  J. Otero

F. montifringilla   mínimo 4 ex. xunto con F. coelebs.

Turdus pilaris   grupo de aprox. 20 ex. alimentándose nun prado.

 A Espiñeira (J. Otero).

V. vanellus   mínimo 40 ex. nun rastrollo de millo.

F. montifringilla   un bando con 200-250 ex. e outro con uns 80 ex.  mesturados con pimpíns, verderolos e liñaceiros.

C. ciconia   1 ex. no Pacio e outro en Roás, e xa no Matodoso un bando dunha trintena de tordo rubio (T. iliacus) (J. Otero).




Día 27

Lagoas de Riocaldo (J. Otero).

Día de censo dos humidais chairegos no que se podería destacar que o número de corvos mariños (Phalacrocorax carbo) sobrepasa xa o centenar no seu durmidoiro e hai poucas anátidas en xeral. Deixase ver un rascón (Rallus aquaticus) e 2 biluricos alinegros (T. ochropus).

Outubro de 2012

No climatolóxico resultou este outubro un mes típicamente de transición verán - outono, con temperaturas máis altas canto máis próximo o comezo de mes  e máis baixas conforme nos achegamos a novembro. Segundo os datos facilitados por Meteogalicia a través da súa web e recollidos na estación automática de Castro Ribeiras de Lea, a temperatura media durante o mes foi de 11,96 º C, cunha máxima de 28,26 º C o día 7 e unha mínima de -3,31º C o día 29, foi un mes chuvioso segundo esta mesma fonte rexistrándose nesta estación 23 días de chuvia igual ou superior a 0,1 mm. e recolléndose un total de 76,5 l/m2 sendo o día 10 o que rexistrou unha mallor precipitación con 32,5 l/m2.

Miñato (Buteo buteo). Foto: C. González.

No avifaunístico inda se ollan papamoscas negros  (Ficedula hypoleuca) ou pedreiros cincentos (Oenanthe oenanthe), pero tamén os primeiros tordos reais (Turdus pilaris), píldoras douradas (Pluvialis apricaria) e avefrías (Vanellus vanellus). En zonas montañosas do leste da provincia detéctanse estreliñas do norte (Regulus regulus) e moi preto da cidade de Lugo, á beira do Miño unha cegoña (Ciconia ciconia) invernante.

Cara ao final do mes detéctase unha repentina e inusual baixada do nivel da auga na "lagoa grande" de Riocaldo, provocada de xeito premeditado pola mineira Erimsa ao parecer como consecuencia do bombeo co fin de encher de auga outra cubeta próxima, recentemente esgotada a extracción de material. A vista das beiras sen auga resulta inquedante, con centos de mexillóns de río expostos a depredadores e inclemencias meteorolóxicas.

Día 1

O Toiral (C. González).

Ficedula hypoleuca  varios ex.

Preto de alí, en Lamas un falcón pequeno (Falco subbuteo), e un lagarteiro (F. tinnunculus) en liorta cun corvo pequeno (Corvus corone). Tamén un miñato (B. buteo), especie da que se aprecia un incremento estacional na zona dende hai uns días.

Día 2 

Sto. André. As Nogais (F. Fdez. de Soto e O. Rivas).

Regulus regulus  2 ex. nun piñeiral de P. sylvestris entre Pintinidoira e Busgulmar.

Accipiter gentilis  1 macho voando nas proximidades de Busgulmar.

Falco peregrinus  1 ex. entre Busgulmar e Fontefría.

Día 3

O Toiral (C. González).

Accipiter nisus  1 ex. incordiado por cinco pegas (Pica pica).

Día 4

Sto. André. As Nogais (F. Fdez. de Soto e O. Rivas).

Regulus regulus  máis dunha ducia de ex. nun piñeiral de P. sylvestris na zona de Pintinidoira.

Falco perregrinus  1 ex. reclamando sobre unha zona arbolada preto de Pintinidoira.

Sus scrofa  5 xuv. (aínda con raias) nunha pista forestal vistos a pleno día preto de Pintinidoira.

Martes martes  1 ex. no cruce do desvío cara O Portelo na estrada Pedrafita - As Nogais.

Corzos (C. capreolus) nas inmediacións da lagoa de Cospeito. Foto: C. González.

Día 10

A Espiñeira (C. González, O. Rivas).

Elanus caeruleus  2 ex. que habitualmente móvense entre esta zona e A Croa.

Día 14

A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo).

Jynx torquilla  1 ex.

O. oenanthe  1 ex.

Matodoso (F. Fdez. de Soto).

Falco pregrinus  ataque fallido dun ex. sobre un grupo de pombas domésticas.

Día 19

Sta. Comba. Lugo (F. Fdez. de Soto e O. Rivas).

Ciconia ciconia  1 ex. pousado nunha árbore á beira do río Miño preto de Burneiros.

Phalacrocorax carbo  estímase un mínimo de 40 ex. nun durmidoiro á beira do río Miño preto de Burneiros.

Día 20

Rábade (O. Rivas).

Tringa ochropus  1 ex. no río Miño.

Accipiter gentilis  1 ex. pasa voando a baixa altura pola Avda. de Vilalba preto da intersección coa rúa José Pardo.

Día 21

Lagoas de Riocaldo (X. Bergantiños, J. Otero).

Leptotes pirithous. Foto: J. Otero.

Anas platyrhynchos  mínimo 135 ex.

Fulica atra  6 ex.

Tachybaptus ruficollis  7 ex.

Podiceps cristatus  2 ex.

Branta canadensis  1 ex.

Aythya fuligula  1 ex.

Anas crecca  5 ex.

Ardea cinerea  2 ex.

Tamén vense voar unha cantidade aínda apreciable de odonatos de cando menos 6 especies e un par de licénidos: Leptotes pirithous e Polyommatus icarus. 

Día 23

Lagoa de Caque (J. Otero).

Coa maioría das aves na zona N. da lagoa, o que dificulta a súa  observación. Entre outras:

Anas platyrhynchos mínimo 33 ex.

Anas crecca  16 ex.

Tachybaptus ruficollis  mínimo 3 ex.

Larus ridibundus  1 ad.

Ardea cinerea  5 ex. (4 deles nos prados lindantes).

Veiga de Pumar - Arneiro (J. Otero).

Ardea cinerea 5 ex.

Falco tinnunculus  1 ex.

E pequenos bandos dispersos por toda a zona de pimpín (Fringilla coelebes) e pica dos prados (Anthus pratensis).

Goá (J. Otero).

Falco peregrinus  1 xuv. e, probablemente, un segundo individuo na mesma zona.

Día 25

Rábade (F. Fdez. de Soto).

Egretta alba 1 ex. voando baixo sobre o río Miño.

Día 28

A Espiñeira (C. González, J.R. Bugallo, O. Rivas).

Pluvialis apricaria  7 ex.

Vanellus vanellus  9 ex.

Turdus pilaris  mínimo 13 ex.

Lagoas de Riocaldo (J. Otero).

Na imaxe pódense ver varios mexillóns de río (Unio pictorum) que quedaron en terra. Foto: J. Otero.

Co nivel de auga 40/50 cm. por debaixo do que estaba en días pasados e unha bomba en funcionamento que segue succionando, o que en principio pode favorecer a sedimentación de limícolas (algo tarde xa), a verdade é que trátase dunha agresión ao medio en toda regla. Centos de mexillóns de río (Unio pictorum), lembremos que é especie recollida no catálogo galego de especies ameazadas na categoría de Vulnerable, atópanse fora da auga, o mesmo que toda a vexetación acuática e subacuática nunha extensa área.

Parte do tempo que se había dedicar ao censo (unha vez ao mes cénsanse de xeito coordinado os principais humidais chairegos), empregouse en devolver moitos destes bivalvos á auga.

Unio pictorum. Foto: J. Otero.

Da avifauna observada destacar:

Tringa ochropus  5 ex.

Gallinago gallinago  2 ex.

Calidris alpina  1 ex.

Anas penelope 2 ex.

Aythya fuligula  1 ex.

Larus ridibundus  2 ex. de 2º a.c.

Máis as anátidas comúns A. platyrhynchos e A. crecca, e mergullóns pequeno (Tachybaptus ruficollis) e cristado (Podiceps cristatus), etc.

Pígara. Guitiriz (J. Otero).

Turdus pilaris  mínimo 8 ex. nunha zona de pradeiras que linda co Pedroso.

Sobre "las aves que amenazan al silicio" ou como manipular á prensa (ou como deixarse manipular)

  Innumerables son as mostras do mal facer dun maior número de periodistas - ¿disque?¿periodistas? - dos que serían desexables. Escasa ou nula preocupación por documentarse, titulares grandilocuentes, tanto coma ridículos, falsos e tendenciosos, escritura indisimuladamente ao ditado, parcialidade absoluta... Que sí, que o prato de lentellas está caro hoxe, pero un chisco de personalidade, home!

  A antepenúltima, con xenerosidade, chegábanos da "asociación temporal" Voz de Galicia - Erimsa, ou o que é o mesmo Jorge Casanova -  Jose Manuel López (periodista que firma o artigo - director da empresa mineira). Sen máis preámbulos copiamos e pegamos o artigo que provocou o noso pasmo. Publicado na Voz de Galicia o domingo  día 28 de outubro de 2012. Non ten desperdicio, dende o titular até a apoteósica última frase.

"Las aves que amenazan al silicio

JORGE CASANOVA

redacción / LA VOZ  28 de octubre de 2012 11:02

 

Hay que ir con cuidado, porque las colonias de ánades aún son muy asustadizas y es preciso moverse con cautela para verlas. Los chalecos reflectantes, con los que es preceptivo moverse en el interior de la explotación minera de Erimsa en Begonte, tampoco facilitan el camuflaje. Así que lo mejor que vemos durante la visita al sistema lagunar en el que se ha convertido parte de la explotación es la huída de un par de bandadas. Estamos en la laguna de Riocaldo, aunque José Manuel López, director de la mina, matiza que Riocaldo queda en otra parroquia. Pero ya es demasiado tarde. Todo el mundo la llama así. Tal vez porque antes, hace 30 años, aquello era una zona de monte y labradío como las que circundan la zona (hoy con más monte que labradío). Fue cuando Erimsa empezó a extraer cuarzo y otros áridos, creando diversos huecos. Unos los rellenó con tierra y otros con agua, creando una red de lagunas única en Galicia que, a su vez, ha generado un verdadero y rico ecosistema en el que las aves acuáticas reinan.

Todo muy bonito. Pero la empresa se encuentra ahora con consecuencias indeseables. Haber transformado el hábitat le ha supuesto una protección especial por parte de Red Natura, afectando a casi un 33% del territorio sobre el que tienen derechos y en el que, estiman, hay reservas de cuarzo para otros cuarenta años.

Ocio y ciencia

La concesión expira en un par de años y la prórroga solicitada aún no ha sido concedida. Así que las aves que migraron para instalarse en el idílico hábitat que les montaron en Begonte juegan ahora en contra de sus benefactores. La empresa quiere revertir la jugada. En medio año prevé abrir una de las lagunas al público, al pie de la A-6. Maneja un ambicioso proyecto para dotar su entorno de actividades de ocio y científicas, para el estudio de las aves. Dar visibilidad a su labor de restauración y revertir en el pueblo parte de los beneficios extraídos de sus entrañas. De allí han salido miles y miles de toneladas de áridos y sobre todo cuarzo, es decir, silicio.

La próxima primavera es posible que ya se pueda acceder a la laguna de Riocaldo para ir acostumbrando a los patos, las grullas, cormoranes o avefrías a la presencia humana. López explica por donde pasarán las rutas de senderismo hasta que, inesperadamente detiene el coche:

-Mire, un águila.

Y allí estaba. La primera que veo en Galicia."

  Ante estas informacións compre facer algunha puntualización:

  A lagoa de Rio Caldo, así chamada naqueles días, aló polo 1901 (hai algo máis de 30 anos, obsérvese) era citada polo clérigo e botánico (ou botánico e clérigo) Baltasar Merino, o Padre Baltasar Merino, na súa obra "Viajes de herborización por Galicia" como unha pequena lagoa cercana aos Pozos do Ollo, pozos que inda hoxe podemos contemplar, sobre todo o Ollo Grande, case igual que por aquel entón. Non é polo tanto ningún invento o de lagoas de Riocaldo. Xa daquela mencionaba o ilustre botánico algunha das especies de flora cuxa protección fixo que hoxe a zona estea incluída na Rede Natura 2000 (LIC Parga - Ladra - Támoga) por exemplo o cardiño da lagoa Eryngium viviparum. Este espazo de valor natural recoñecido conta ademais con outras especies, tanto de flora coma de fauna que figuran nos listados de especies de interese comunitario, no Listado de Especies Silvestres en Régimen de Protección Especial e Catálogo Español de Especies Amenazadas e/ou no catálogo Galego de Especies Ameazadas e o fan merecedor deste estatus de protección: poderiamos nomear os mexillóns de río Margaritifera margaritifera e Unio pictorum, varias especies máis de flora como Luronium natans ou Pilularia globulifera ou mamíferos como a lontra Lutra lutra. Ademais están presentes cando menos 15 hábitats de interese comunitario no LIC, dos cales catro son prioritarios. Tamén réptiles e anfibios (Hyla arborea), artrópodos (Euphydryas aurinia, Oxygastra curtisii), peixes (Gasterosteus aculeatus) ou aves: Botaurus stellaris, Circus pygargus, Chlidonias niger, Podiceps cristatus (cunha pequena poboación reprodutora cada ano afectada pola actividade mineira) por nomear algúns taxóns.

Niño de mergullón cristado que unha repentina baixada do nivel da auga, non natural, deixa inutilizado e a incubación resulta estragada. Foto: J. Otero 22/05/12

  Dende logo que ao que menos lle debe a protección merecida do complexo sistema ecolóxico do Lugar de Importancia Comunitaria Parga – Ladra – Támoga e á actividade mineira de Erimsa.

  Quedarse co meramente anecdótico como a presenza accidental dun par de grous (Grus grus) ou pretender que a declaración do LIC foi grazas ás obras de Erimsa, agresivas ao fin e ao cabo co medio natural inda que do cambio producido na paisaxe xurdiran unha serie de hábitats que poden favorecer a presenza dalgunhas especies acuáticas é cando menos errado.

  Xusto é recoñecer que despois desta drástica transformación o medio lacunar resultante pode ter unha certa potencialidade para acoller unha máis ou menos rica diversidade biolóxica, pero para elo sería necesario entender que unha restauración non é a plantación de eucaliptos, chopos ou acacias como até agora vense producindo. A zona ten ademais a suficiente extensión para que compaxinar os usos recreativos coa conservación non teña que resultar lesivo para esta, nas súas mans está.

Aspecto do borde dunha das lagoas logo dunha repentina baixada artificial da auga. Pódese apreciar claramente na vexetación en termo medio o nivel que apenas uns días antes acadaba. Como consecuencia centos de exemplares de mexillón de río,  Unio pictorum, especie incluída no catálogo Galego de Especies Ameazadas, quedaron en terra. Foto: J. Otero. 28/10/2012

  Pero para isto, señores de Erimsa, compre entender o verdadeiro valor e potencial para a conservación que posúe esta área protexida, non paren vostedes na anécdota, afonden no coñecemento e fagan algo máis serio que vender fume, non lles vai custar máis cartos e a longo prazo o nome da empresa sairá mellor parado nun futuro no que o respecto polo medio natural cada vez dá máis prestixio.

Setembro de 2012

Mes aínda típicamente estival no que se seguen a acadar temperaturas elevadas na comarca, chegando a un máximo de 34º C na primeira semana, estas máximas non baixarían dos 20º C até prácticamente a entrada oficial do outono. A mínima mensual rexístrase o último día con 4º C. A chuvia total suma 34 mm. repartida en 6 días. Datos ofrecidos por Meteogalicia na estación automática de Castro Ribeiras de Lea.

Femia de sisón (Tetrax tetrax) nunha pradería chairega. Foto: D. Calleja

No meramente ornitolóxico subliñar que continúa o paso de papamoscas negro (Ficedula hypoleuca), pedreiro cincento (O. oenanthe) ou chasco norteño (Saxicola rubetra) e os avistamentos de rula (Streptopelia turtur), picanzo vermello (Lanius collurio) ou aguia calzada (Aquila pennata) (até hai ben pouco Hieraaetus pennatus). Os sisóns (T. tetrax) chairegos, xa concentrados dende o mes de xullo, chegan ao que parece o seu máximo da tempada (rexistros propios), bastante lonxe dos máximos doutros anos. Prodúcese un goteo de limícolas nos humidais de Caque, Cospeito e Riocaldo. Máis observacións de lagarteiro cincento (Elanus caeruleus) e lagarteiro das torres (Falco naumanni)...

Día 2

Ficedula hypoleuca  continúa o paso, facéndose moi notable (O. Rivas).

Saavedra. Begonte (O. Rivas).

Pernis apivorus 1 ex. en Altide.

Lagoa de Cospeito (C. González, J.R. Bugallo).

Ardea cinerea  5 ex.

Falco subbuteo  1 ex.

Abundancia de hirundínidos.

Pedreiro cincento (Oenanthe oenanthe). Foto: C. González.

A Espiñeira (C. González, F. Fdez. de Soto, J.R. Bugallo, M. Sánchez).

Elanus caeruleus 2 ex.

Saxicola rubetra  12 ex.

Falco tinnunculus  1 ex.

Ficedula hypoleuca  1 ex.

Día 3

Vilamerelle. Guntín de Pallares (D. Calleja, E. Villares).

Falco naumanni  aprox. 6 ex.

O. oenanthe  1 ex.

Saxicola rubetra  1 ex.

Lanius meridionalis  1ex.

Día 4

Veiga de Pumar-Arneiro-Goá (D. Calleja, F. Fdez. de Soto, J. Otero, O. Rivas).

Elanus caeruleus  obsérvanse 3 ex. distintos entre Xustás e a Veiga de Pumar.

T. tetrax  censados 38 ex. (7 máis na Espiñeira para un total de 45 ex.).

Falco naumanni  130 ex. nas proximidades do durmidoiro do Arneiro.

Saxicola rubetra 2 ex. na Veiga.

A Espiñeira-A Croa (C. González, J. Otero).

Falco naumanni  (ausencia total no durmidoiro da Croa).

T. tetrax 7 ex.

Paradela (M. Pérez vía N.O.G.).

Falco naumanni  mínimo 14 ex. no lugar de Agurtión na parroquia de Andreade.

Ortópteros como o da imaxe son unha das razóns da presenza masiva de lagarteiros nestas datas. Foto: D. Calleja

Día 5

Bestar. Cospeito (C. González).

Falco sp. (probables F. naumanni)  2 ex.
Elanus caeruleus  1 ex.

Día 6

Lagoa de Caque (J. Cantil vía N.O.G.).

Anas clypeata  2 ex.
Tringa ochropus  2 ex.

Veiga de Pumar (J. Cantil vía N.O.G.).

Falco naumanni  19 ex. dispersos pola zona.

Begonte (L. Gude vía N.O.G.).

Chlidonias niger  3 xuv.

Día 9

Lagoa de Caque (C. González, O. Rivas).

Philomachus pugnax  2 ex.
Calidris alba  1 ex.
 

Chaxco norteño (Saxicola rubetra). Foto: C. González.

Montouto. Abadín  (I. Fernández vía N.O.G.).


Saxicola rubetra  até 12 ex. nuns 100 m. de zarzais á beira do camiño, polo menos 5 dos ex. son  xuv. de primeiro verán.

Día 11

Lamas (C. González).

Aquila pennata  1 ex.
Falco tinnunculus  1 ex.

Día 12

Bestar (C. González).

Falco naumanni 7 ex.

Lagoa de Caque (L. Gude vía N.O.G.).

Calidris minuta 1 ex.

Día 15

Momán. Cospeito (C. González).

O. oenanthe  3 ex.
Saxicola rubetra  3-4 ex.

A Espiñeira  (C. González).

Lanius collurio  1 ex.
Saxicola rubetra  presenza da especie.

Veiga de Pumar (A. Burgas via N.O.G.).

Falco naumanni  12 ex.

Circus aeruginosus 1 ex. de 1º ano

Lagoa de Cospeito (A. Burgas via N.O.G.).

Philomachus pugnax  1 ex.

Femia de Crocothemis erythraea. Foto: J. Otero.

Lagoas de Riocaldo (X. Bergantiños, J. Otero).


Branta canadensis  segue 1 ex.
Fulica atra  9 ex.
Hirundo rustica  2 ex.
Ardea cinerea 4 ex.
Algúns odonatos, tanto anisópteros como zygópteros déixanse fotografar ao pé da lagoa e zonas próximas.





Día 19

Parada. Outeiro de Rei (F. Fdez. de Soto, O. Rivas).

Streptopelia turtur  2 ex.

Día 20

Rábade (C. González).

Aquila pennata  1 ex.

Día 22

 Lagoas de Riocaldo  (O. Rivas).

Aquila pennata  1 ex. de morfo claro reclamando no entorno das lagoas.

Portomarín (M. Pérez vía N.O.G.).

Pandion haliaetus  1 ex. preto da vila.

Día 26

Sisoi (C. González).

Falco peregrinus  1 ex. pousado no tendido eléctrico.

As mantis son insectos típicos deste mes de setembro. Foto: J. Otero

Día 27

Lamas (C. González).

Falco peregrinus  1 ex., posiblemente o mesmo do día anterior, pousado tamén no tendido eléctrico.

Lagoa de Caque (D. Calleja).

Anas crecca  14 ex.
Falco subbuteo  1 ex. entre a lagoa e Matodoso.
R. riparia  1 ex.
Hirundo rustica  aprox. 6 ex.

Arneiro-Veiga de Pumar (D. Calleja, J. Otero).

Elanus caeruleus  1 ex.
Falco naumanni  6 ex.


Goá

Saxicola rubetra  8 ex. (D. Calleja).
T. tetrax  11 ex. (J. Otero).

A Espiñeira (D. Calleja).

Elanus caeruleus  1 ex. entre este lugar e o lindante monte da Croa.
Falco naumani  7 ex.
Hirundo rustica  aprox. 6 ex.



 Lagoa de Cospeito (D. Calleja, J. Otero).

Entre outras observacións:
Anas crecca  8 ex.
Hirundo rustica  aprox. 20 ex.
Alcedo atthis  1 ex.
Sus scrofa un xabaril campando sen preocupación aparente entre a lagoa e un dos observatorios (D. Calleja). Ollar o video.

                                       

Xustás (J. Otero).

Elanus caeruleus  1 ex.

Lagoas de Riocaldo (J. Otero).

Entre outras observacións:
Podiceps cristatus  8 ex. (4 ad. e 4 xuv.).
Hirundo rustica  mín. 14 ex.
Tringa ochropus  1 ex.

Día 29

Lagoa de Cospeito (C. González).

Entre outras observacións:
Ardea cinerea  4 ex.
Hirundo rustica en número elevado.
Anas platyrhynchos e Tachybaptus ruficollis como acuáticas visibles.

Xustás (C. González).

Elanus caeruleus  1 ex.

Lamas (C. González).

Falco peregrinus  1 ex.

Xermar (C. González).

Falco subbuteo  1 ex.
Streptopelia turtur  1 ex.

Día 30

Santalla de Rioaveso. Cospeito (P. Pisón vía N.O.G.).

Gyps fulvus  1 ex. collendo unha térmica en dirección norte.

Agosto de 2012

Neste mes aparecen os primeiros papamoscas negros (Ficedula hypoleuca) e cincentos (Muscicapa striata) do paso posnupcial, tamén os picanzos meridionais (Lanius meridionalis). En Portomarín vólvese ver unha aguia pescadora (Pandion haliaetus) e un millafre real (Milvus milvus). Na Veiga de Pumar obsérvase un cuco real (Clamator glandarius). 

Lagarteiros das torres pousados no tendido eléctrico no Arneiro. Foto: J. Otero

Nesta mesma zona, Veiga de Pumar - Arneiro, fan acto de presenza, un ano máis, os lagarteiros das torres (Falco naumanni) que ao longo do mes van incrementando o seu número. Na chaira lucense acadan un mínimo de 350 ex. o día 28. Na lagoa de Caque obsérvase un cullereiro (Platalea leucorodia) e nos arredores cruzabicos (Loxia curvirostra). A mediados de mes o compañeiro J.R. Bugallo localiza preto de Guntín de Pallares, na comarca de Lugo, un ex. xuvenil de gaio azul (Coracias garrulus) mentres intentaba relocalizar un bando de gansos do canadá (Branta canadensis) observado minutos antes. En Outeiro de Rei, en praderías a carón do Miño 4 bubelas aliméntanse durante todo o mes (P. Quintana).

Bubela (Upupa epops). Foto: P. Quintana.

Día 4

Falco naumanni primeiros ex. deste 2012 observados no Arneiro (X. Prieto vía Galiciaves).

Día 5

Veiga de Pumar-Arneiro (C. González, D. Calleja, J.R. Bugallo, O. Rivas).

Clamator glandarius  1 xuv.

Elanus caeruleus  2 ex.

Falco naumanni  16 ex.

Día 6

Quiroga (D. Pérez, O. Rivas).

Ficedula hypoleuca 1 ex. preto da aldea de Seara e varios máis no Souto de Soldón. Primeiras observacións persoais do ano.

Phylloscopus trochilus 1 ex. preto da aldea de Seara. Primeira observación persoal do ano.

Cruzabico (Loxia curvirostra). Foto: P. Quintana.

Lagoa de caque (P. Quintana).

Circus aeruginosus 1 xuv.

Loxia curvirostra bando de 6/8 ex. nos piñeirais da contorna da lagoa, xunto a pimpíns, verderolos e escribentas riscadas baixaban beber nos charcos do camiño.

Día 7

Veiga de Pumar-Arneiro-Goá (J. Otero).

Falco naumanni 18 ex. divididos en dous grupos

Tetrax tetrax 29 ex.

Elanus caeruleus 2 ex.

Día 8

Portomarín - Paradela (F. Fdez. de Soto, O. Rivas).

Ficedula hypoleuca varios ex. observados entre os lugares de Andreade e Villaragunte, no concello de Paradela.

Milvus milvus 1 ex., probablemente xuv. nas beiras do encoro de Belesar no lugar de Sta. Mariña. Portomarín.

Pandion haliaetus 1 ex. en Portomarín, no mesmo lugar onde se observara 2 semanas antes.

Cuco real (Clamator glandarius). Foto:David Calleja.

Día 12

A Espiñeira-Matodoso-Veiga de Pumar-Arneiro

Lanius meridionalis primeiras observacións do segundo período invernal na comarca. Este ano chegan algo máis tarde do habitual (mediados de xullo) (D. Calleja, D. Pérez, J. Otero, O. Rivas). 

Circus aeruginosus 3 ex. son observados primeiro pousados nun prado no Arneiro e logo voando até perderse de vista (D. Calleja, D. Pérez, J. Otero, O. Rivas).

Elanus caeruleus con toda probabilidade son 5 os ex. diferentes que se observan no día de hoxe nesta zona da comarca chairega (D. Calleja, D. Pérez, J. Otero, O. Rivas).

Larus fuscus bando de 30 ex. voando á tardiña en dirección N - S (D. Calleja, D. Pérez, J. Otero, O. Rivas).

Ciconia ciconia bando de aprox. 60 ex. na zona das areeiras de Arcillá (J. Otero).

Coello de monte (Oryctolagus cuniculus) en Goá. Foto: J. Otero.

 Día 14

Entre outras observacións:

Lagoa de Caque (F. Fdez. de Soto, S. París, O. Rivas).

Circus aeruginosus 1 ex. prob. xuv.

Tringa ochropus 1 ex.

Streptopelia turtur 1 ex.

Matodoso (F. Fdez. de Soto, S. París, O. Rivas). 

Milvus migrans 1 ex.

Falco peregrinus 1 ad.

Veiga de Pumar (F. Fdez. de Soto, S. París, O. Rivas). 

Tetrax tetrax 16 ex.

Circus pygargus 2 ex. melánicos.

Circus aeruginosus 1 F/xuv.

Elanus caeruleus 2 ex. Obsérvase un deles cazando e inxerindo un micromamífero.

Falco naumanni como nos últimos días e noutras áreas de Galicia son abondosos. Dúas agrupacións de aprox. 15 ex. cada unha e abondosos ex. dispersos pola Veiga, imposibles de contabilizar.

Lagarteiros das torres nun piñeiro seco na Croa. Foto: C. González.

Lagoa de Cospeito (F. Fdez. de Soto, S. París, O. Rivas). 

Ardea purpurea 1 ad.

Falco peregrinus 1 ex.

Portomarín, no canón do río Miño (F. Fdez. de Soto, S. París,D. Pérez, O. Rivas). 

Pernis apivorus 1 ex.

Hieraaetus pennatus 3 ex.

Milvus migrans mín. 5 ex.

Falco peregrinus 1 ex.

Upupa epops 1 ex.

Día 15

Parte do grupo Numenius á procura do gaio azul (Coracias garrulus). Foto: J. Otero.

Coracias garrulus 1 xuv. localizado previamente por J. R. Bugallo déixase observar nunha zona aberta de praderías rodeadas de piñeirais alimentándose e repousando en postes e sebes en Vilamerelle. Guntín de Pallares (C. González, D. Pérez, F. Fdez. de Soto, J.R. Bugallo, J. Otero, O. Rivas). 

O gaio azul en todo momento mantivo as distancias. Foto: J. Otero.

Branta canadensis bando de 11 ex. sobrevoa Ferreira de Pallares (J.R. Bugallo).

Lanius meridionalis 1/2 ex. en Vilamerelle. Guntín de Pallares (C. González, D. Pérez, F. Fdez. de Soto, J.R. Bugallo, J. Otero, O. Rivas). 

Falco sp. dos 5/6 ex. que se observan na zona, cando menos os 3 que se poden ollar con precisión son da especie F. tinnunculus, en Vilamerelle. Guntín de Pallares (C. González, D. Pérez, F. Fdez. de Soto, J.R. Bugallo, J. Otero, O. Rivas).

Día 17


Bestar (C. González).

Elanus caeruleus  1 ex.

Día 20

Veiga de Pumar (P. Quintana).

Falco naumanni  aprox. 90 ex. á última hora agrupándose para ir aos durmidoiros.

Elanus caeruleus 1 ex. (e 1 ex. máis na contorna da lagoa de Caque).

Circus pygargus 1 ex. melánico.

Día 21

O Toiral (C. González).

Elamus caeruleus  1 ex.
Lanius meridionalis  1 ex.

Chasco norteño (Saxicola rubetra). Foto: C. González.

Día 22

Entre outras observacións:

Matodoso-Xustás-Veiga de Pumar-Arneiro (D. Rguez. Viéites, L. Gude, O. Rivas). 

Elanus caeruleus 2 ex.

Tetrax tetrax 26 ex.

Circus pygargus 1 F./xuv. melánica.

Lagoa de Caque (D. Rguez. Viéites, L. Gude, O. Rivas).

Tringa glareola 1 ex.

Actitis hypoleucos varios ex.

Lagoas de Riocaldo (D. Rguez. Viéites, L. Gude, O. Rivas).

Tringa ochropus 3 ex.

Falco subbuteo 1 ex. no entorno das lagoas.

Actitis hypoleucos varios ex.

Papuxa do mato (Sylvia undata). Foto: P. Quintana.

Entre a Veiga de Pumar e A Espiñeira (D. Rguez. Viéites, L. Gude, O. Rivas).

Falco naumanni mín. 80 ex., especialmente abondosos no entorno da Veiga arredor das zonas que adoitan utilizar como durmideiro nas últimas semanas.

Lanius meridionalis 4 ex. en distintas zonas da comarca.

Lagoa de Cospeito (D. Rguez. Viéites, L. Gude, O. Rivas).

Circus aeruginosus 2 ex.

Falco subbuteo 2 ex.

Falco peregrinus 1 ex. preto de Cospeito

Muimenta (J. Cantil vía Galiciaves).

Falco naumanni 6 ex.

Día 24

Miñato abelleiro (Pernis apivorus). Foto: P. Quintana.

Martul. Outeiro de Rei (P. Quintana).

Pernis apivorus 1 ex.

Día 25

O Toiral  (C. González).

Elanus caeruleus  1 ex.
Falco tinnunculus  1 ex.

Veiga de Pumar-Arneiro-Goá (C. González, J. Otero, O. Rivas).

Falco naumanni mín. 115 ex.

Muscicapa striata 1 ex.

Ficedula hypoleuca 1 ex.

Upupa epops 2 ex.

Tamén se deixan ver varios coellos (Oryctolagus cuniculus) saíndo dunha sebe.

A Espiñeira (C. González, O. Rivas).

Saxicola rubetra varios ex., primeiras observacións persoais do paso.

Támoga (J. Otero).

Accipiter gentilis 1 ex. pousado no tendido telefónico, actitude entendemos que pouco habitual.

Día 26

Lagoa de cospeito (C. González).

Circus aeruginosus  3 ex. Un deles con marcas alares que non se puideron ver con claridade.
Anas crecca  9 ex.

A Croa (C. González).

Á última hora da tarde uns 140 lagarteiros das torres Falco naumanni

Día 28

Gaio (Garrulus glandarius). Foto: P. Quintana.

Falco naumanni censo coordinado á entrada dos dous durmidoiros chairegos coñecidos, na Veiga de Pumar e A Espiñeira, ao solpor, que deixa un resultado de entre 350 e 380 ex. (C. González, D. Calleja, J. Otero, O. Rivas).

Lagoas de Riocaldo (J. Otero).

Podiceps cristatus 12 ex., 8 ad. e 4 xuv. (2+1+1)

Phalacrocorax carbo 7 ex.

Tringa ochropus 2 ex.

Apus apus 3 ex.

Lagoa de Cospeito (D. Calleja, J. Otero).

Entre outras observacións:

Falco subbuteo 1 ex.

Circus aeruginosus 1 F./xuv.

Apus apus 1 ex.

Baamonde (G. Fdez. Arrojo, M. Carregal vía Galiciaves).

Hirundo daurica un niño baixo a ponte da A6 cos dous ad. cebando.

Día 29

Cullereiro (Platalea leucorodia) na lagoa de Caque. Foto: P. Quintana.

Lagoa de Caque (P. Quintana).

Platalea leucorodia 1 ex.

Tringa nebularia 1 ex.

Falco peregrinus 2 ex., M. e F. ad., nunha especie de xogo chegando facer a femia un picado ao bilurico que non paraba de chiar.

Accipiter nisus 1 ex.

Día 30

Lagoa de Caque (P. Quintana).

Tringa nebularia 2 ex.

Na contorna da lagoa 1 papamoscas negro (Ficedula hypoleuca) e 1 avenoiteira cincenta (Caprimulgus europaeus).

Sisoi (C. González).

Falco naumanni  6 ex. ao mediodía.

Arcillá (C. González).

Falco peregrinus  1 ex.
Caprimulgus europaeus  3 ex.